تلخیص
هدف این مقاله بررسی و تحلیل افکار و آرای صوفیان و شاعران عارف عهد مغول تا تیموری دربارة مفهوم توکل و کسب در عرفان و نیز نسبت این موارد با مفاهیم متعدد «کار و تلاش« در شعر شاعران عارف این دوره است. علاوه بر آن، میزان پیوند این معانی با یکدیگر بررسی می¬شود. این موضوع با استخراج کامل شاهدهای شعری در انواع معانی کار و کوشش در دیوان¬های شاعران عارف مورد مطالعه ما تحلیل و تفسیر شده است.
کار و تلاش و اصطلاح توکل از مباحث بنیادی و اساسی تصوف است. با بررسی آثار چندی از شاعران شاخص و جریان‌ساز ادب عرفانی سرزمین ایران و شبه قاره درمی‌یابیم که از نظر این شاعران عارف، طبق مفاهیم تصوف و عرفان اسلامی، کار و کوشش هیچ‌گاه با توکل منافاتی ندارد و این دو مفهوم همسو با یکدیگر مانند دو بال لازم و ملزوم یکدیگر هستند. بسامد فراوان این واژه در آثار شاعران و کاربرد مشترک معانی متعدد این اصطلاح در اشعارشان، می‌تواند اثبات این مدعا باشد. ازجمله معانی پرکاربرد جهد و کسب در اشعار جامی، مولوی، صائب، حسن دهلوی، عطار و حافظ، «عمل صالح» و «سیئه» است و نیز مفاهیم و معانی دیگری چون مجاهده، ریاضت، مشاهده، مکاشفه، واقعه و فتوح قریب به اتفاق در میان اکثراشعار شاعران يادشده،مشترک است.
Taheri, Hameed, Ghaforyanm, Marium. (2021) تأملی بر نسبت مفهوم کسب و توکل و معانی کار و تلاش در اشعار شاعران عارف دورة مغول – تیموری (ایران – شبه قاره), Anahita, Volume 8, Vol 8.
-
Views
524 -
Downloads
68